Pekelder oorlogsmonument lijkt nu zo goed als zeker

Geplaatst: zaterdag 26 september 2009 om 20:35 | Views: 737633

De kans is groot dat Pekela definitief een eigen oorlogsmonument krijgt. Het initiatief is afkomstig van Bert Blaauw, voorzitter van het Oranje Bevrijdings Comité Pekela. Via een uitgebreide brief aan PrachtigPekela laat hij weten wat de laatste stand van zaken is.

Een schets van het monument.

door Bert Blaauw
Bij toeval heb ik een en ontmoeting gehad met één der laatst levende bevrijders van onze regio; de heer Jaak Daemen (85) uit het Belgische Leopoldsburg.

Aanleiding van deze ontmoeting is dat het bestuur van het OBCP bezig is een bevrijdingsmonument te realiseren ter nagedachtenis aan de Poolse en Belgische troepen die op 13 en 14 april 1945 de Pekela's bevrijdden. Er is reeds een ontwerp gemaakt door de Nieuwolder Marten F. Grupstra en B&W van Pekela zijn inmiddels akkoord met het idee.

Momenteel is het OBCP druk doende om sponsors te vinden voor dit bijzondere project dat € 12.000,- gaat kosten. Inmiddels is de firma Strating B.V. uit Oude Pekela bereid gevonden de stenen voor de sokkel van het kunstwerk te leveren en daarbij een symbolisch bedrag van € 1,- per steen te schenken.

De firma Strating, die vorig jaar het predikaat "Koninklijk" heeft gekregen van burgemeester Schollema namens Hare Majesteit de Koningin, heeft nog een andere directe link met dit Bevrijdingsmonument. Het kunstwerk zal een maquette worden met daarop de kaart van de gemeente Pekela met de opmarsroute van de Bevrijders en de namen van de diverse regimenten.

De schets van deze tekening is door mij gemaakt. Ik heb me daarbij gebaseerd op gegevens uit het boek "Kroniek van een Bevrijding" uit 1995, geschreven door de oud-directeur van Strating B.V. de heer Henk Hoogerduijn Strating. De laatstgenoemde heeft recentelijk contact opgenomen met mij opgenomen om enkele aanvullingen te geven voor het kunstwerk en te zeggen dat hij de realisering van een monument in Pekela zeer zou waarderen.

In de gemeenten Stadskanaal en Winschoten zijn pleinen en straten vernoemd naar de Polen en de Belgen, in Pekela herinnert tot dusverre niets aan de Bevrijders. Toeval wilde dat die dag van het gesprek tussen Strating en mij de oud strijder Jaak Daemen met zijn zoon Marc Daemen uit België op bezoek was bij de familie Strating.

De heer Daemen sr. kon persoonlijke en boeiende informatie verstrekken. Hij was onderdeel van het Belgische SAS regiment dat was gevormd in de Tweede Wereldoorlog in de Belgische kolonie Kongo als parachustisten en spionage eenheid. Nadat de Canadezen Coevorden hadden bereikt op 8 april 1945 riep men de hulp in van een Pools leger onder leiding van generaal Stanislaw Maczek en het Belgische SAS regiment geleid door majoor Edouard Blondeel. Het doel was Oost-Groningen te ontrukken aan de Duitse klauwen tot aan de Dollard. Bij Veele ondervonden de Belgen de eerste felle tegenstand van de Duitsers, een kameraad van Daemen, Rolin, sneuvelde bij het veroveren van de brug.

Op vrijdag 13 april bereikte het Belgische regiment Blijham waarna felle gevechten uitbraken met de Duitsers die zich hadden verschanst bij de Winschoter Hoogebrug, het Zuiderveen en bij de watertoren in Oude Pekela. De heer Daemen vertelde nuchter dat de Belgen steeds buiten in slaapzakken sliepen, op straat aten en elke dag maar weer moesten zien of men het zou overleven.

Daemen, die destijds met 20 jaar de jongste militair bij het Belgische regiment was, weet nog hoe verbeten de Duitsers zich verdedigden en dat zelf artilleriebeschietingen vanaf de Oerdeweg en Turfweg niet hielpen de Duitsers direct te verdrijven. Vanuit de kartonfabrieken de Free en Union beschoten de Belgen (de eerste bevrijders van Oude Pekela !) de Duitsers die zich verschansten bij de houtstek van Koerts en bij de watertoren.

In de nacht reden Belgische jeeps met groot licht op en neer op de Turfweg om eventuele infiltratie van de Duitsers tegen te gaan. De volgende dag, 14 april, bereikten Poolse troepen vanuit het reeds bevrijdde Nieuwe Pekela hun Belgische kameraden in Beneden-Pekela en verjoeg men met vuur uit alle wapenen de Duitsers richting het Zuiderveen.

Oude Pekela was toen geheel bevrijd en dat was te merken, de bevolking stroomde massaal de straat op om de Bevrijders te begroetten en het dorp was één vlaggenzee. Na het bombardement van de Engelse luchtmacht van Winschoter Hoogebrug ontruimden de Duitsers die nacht hun troepen uit Winschoten en konden Daemen en zijn makkers als verkenners als eersten de Molenstad binnentrekken. Pas bij Winschoter Oostereinde kreeg men de Duitse hoofdmacht bij Beerta weer in het vizier en kon het Poolse leger vanuit Heiligerlee, Oude Pekela en Blijham Winschoten bevrijdden.

Onze Poolse en Belgische Bevrijders waren moedige mannen waarvan slechts nog enkelen leven. Het geplande monument, dat als het er komt op Bevrijdingsdag 5 mei 2010 bij het Pekelder gemeentehuis zal worden onthuld, zal voor nu en in de toekomst een waardig eerbetoon zijn aan deze moedige mannen die ver van hun eigen vaderland ons de vrijheid teruggaven na 5 jaar oorlog en bezetting. Mocht u een donatie willen geven voor de realisering van dit monument dat kunt u een bedrag overmaken op OBCP rekening 103741097 onder vermelding van "Donatie Bevrijdingsmonument Pekela" waarvoor reeds dank.