Bevrijding Nieuwe Pekela 1945: Uit het dagboek van een 19 jarige ooggetuige
Geplaatst: dinsdag 5 mei 2015 om 00:05 | Views: 14860
NIEUWE PEKELA - We zijn nu al haast een jaar bevrijd. Nog een maand en dan zullen we de bevrijdings feesten van Nieuwe Pekela al weer vieren. 13 april 1945 was n.l. de dag dat Nieuwe Pekela van de Duitsers is gezuiverd. Ik herinner me nog hoe An en ik op een nacht even voor de bevrijding, wakker werden en hoorden gepraat op de weg. Het was toen in de tijd dat de N.S.B.ers wegtrokken en we dachten dat onze overburen Tjabbes nu ook weg zouden gaan. We gingen van bed en toen hoorden we dat er ook moffen tussen liepen.
We begrepen er toen niets meer van. De volgende morgen begrepen we het echter maar al te goed. Er waren moffen in Nieuwe Pekela gekomen om ons te verdedigen tegen de Polen die steeds naderbij kwamen. Het was toen beslist interessant en spannend, hoewel ook wel weer benauwend want we wisten natuurlijk niet hoe het verloop der dingen zou zijn. De ene dag werd Coevorden genoemd als bevrijd, de volgende dag kwam er echter weer een tegenbericht dat Coevorden nog niet bevrijd was. Maar dat ze niet ver meer weg waren wisten we zeker want we konden steeds het front horen. Toen op zekere dag werden Meppel en Emmen genoemd en later Musselkanaal en er werd zelfs gesproken over Stadskanaal. In ieder geval konden we horen dat ze steeds naderbij kwamen. Gewerkt werd er zo goed als niet meer. We zaten maar uit te kijken of we nog niets konden zien.
Donderdag 12 april zaten we bij Roukema op ’t plat dak uit te kijken want in Onstwedde werd er druk gevochten en zouden we dus mooi kunnen zien. Telkens hoor je een knal en zagen we ook weer een rookwolkje. We dachten donderdag morgen, vanavond zijn we misschien reeds vrij ofschoon we ons natuurlijk zelf niet konden indenken wat het was vrij te zijn. Maar de donderdag verstreek en er gebeurde niets. Alleen vernamen we wel dat de moffen ook verre van rustig waren. Er kwamen orders en tegenorders voor de moffen. Ze moesten zich ingraven in Boven Pekela en ook op Onstwedderweg en dan kwamen ze weer terug altijd tot de tanden gewapend. Ik ben die dag, ofschoon ik vrij had van kantoor toch nog even bij de fa. Nieboer wezen kijken. Ze hadden het voorste gedeelte van de fabriek vol met moffen. Ook niet gezellig. Zo kwam dan eindelijk de dag die we nooit meer zullen vergeten, evenmin als de nacht die daarop volgde en ook niet de volgende dag.
Vrijdag 13 april begon weer heel gewoon. Tenminste heel gewoon voor die tijd. De morgen ging voorbij zonder dat er iets bijzonders gebeurde. We gingen eten ’s middags, wasten de boel weer af en maakten het verdere werk weer af en gingen weer naar onze uitkijk post n.l. Roukema’s plat dak. Het werd drie uur en nog steeds gebeurde er geen bijzonders. We konden de Duitsers in Onstwedde horen schieten en ook de Polen. En ook op Stadskanaal hoorden we onophoudelijk schieten. Het werd zes uur en we gingen de tafel dekken en toen kwam vader thuis met de boodschap, de moffen trekken zich terug uit Boven Pekela. Meteen was onze eetlust weg. We zaten te erg in spanning. En telkens moesten we maar uitkijken of we de moffen nog niet zagen komen. Maar we zagen nog maar steeds niets, zodat we ten laatste maar besloten om, ondanks we geen van allen erg veel trek hadden, toch nog maar een stukje te gaan eten. We hadden ieder nog een klein stukje naar binnengewerkt toen Dominee v.d.Most binnen kwam. Die zette zo’n verwondert gezicht dat hij ons allemaal nog zo rustig zag zitten. "Eten jullie nog?" vroeg hij. Maar toen haalde hij met een een Oranje krant uit z’n binnenzak. We zaten allen met open mond te kijken natuurlijk. "Zie nou eens" zei Dominee "hier heb ik het eerste bevrijdings nummer van Emmen" Natuurlijk moesten we toen eerst allemaal het bevrijdingsnummer van Emmen lezen. Daarin stond dan beschreven hoe het verloop van de bevrijding geweest was, en hoe een der burgers op bevrijders toeliep en zei "Hallo boy, I,am glad to see you" waarop hij prompt een antwoord in vloeiend …Duits terug kreeg. Allemaal hadden we er op gerekend dat het Engelsen zouden zijn en ook daar in Emmen hadden ze daarop gerekend. Toen hij dan ook een antwoord in vloeiend Duits terug kreeg wist hij dan ook eerst niet wat hij ervan moest denken. Maar toen hij even met deze Duits pratende bevrijder door praatte vernam hij dan dat de bevrijders Polen waren. Nou dat was hen natuurlijk ook best. Als ze maar vrij waren. Dat is wat ik nog heb onthouden van hetgeen in de krant van bevrijd Emmen stond.
Toen we klaar waren met eten en alles weer was opgeborgen gingen we natuurlijk maar weer voor het huis uitkijken naar moffen. En ja hoor eindelijk kwamen ze dan. Bij gedeelten kwamen ze toen eindelijk uit Boven Pekela. Sommigen waren lopende anderen waren nog zo gelukkig dat ze in het bezit waren van een fiets, met of zonder banden, maar daar gingen ze dan toch. We gingen maar binnen’s huis kijken want de blijdschap dat ze terug moesten trekken was natuurlijk duidelijk op onze gezichten te lezen en de moffen waren er niets te goed voor om nog gauw even een paar dood te schieten. Tegen zeven uur was dit ongeveer en in die tijd gingen de mannen van de ondergrondse ook naar het gemeentehuis om de leiding van bevrijd Nieuwe Pekela over te nemen. Deze mensen waren dus al op het gemeentehuis voor dat de moffen allen weg waren. Tegen half acht echter, toen de moffen allen weg waren gingen de mensen allemaal naar het gemeentehuis. We vroegen Roukema, die voor het huis stond wat daar aan de hand was. We wisten het wel wat het wezen zou, want Vader en Ger waren zelf ook op het gemeentehuis en we begrepen dus wel dat de mensen dit in de gaten hadden gekregen. Maar de vijf jaar bezetting had ons wel geleerd dat we alle voorzichtigheid moesten betrachten. Roukema antwoordde toen “Ik geloof dat ze een nieuw bestuur vormen op ‘t Gemeentehuis”.
Nou maar toen moesten wij ook weg, we konden niet langer thuis blijven. Daar kwamen de mensen dan ook allen die ondergedoken waren. De een voor de ander en gingen ook allen in het gemeentehuis. Telkens als er weer een onderduiker kwam ging er een gejubel op. Toen gingen de deuren van het gemeentehuis open en verschenen de leden van de ondergrondse allemaal voor het gemeentehuis op het bordes. En allemaal hadden ze een oranje band om de arm. O, als men dat voor het eerst weer ziet nadat m,n 5 jaar niet anders heeft gezien dan rood zwart, dan weet je niet welk gevoel je krijgt. Dit is beslist niet weer te geven. Je zou wel willen jubelen van blijdschap maar je kon niet er zat een brok in je keel. Je zou ook wel willen huilen van blijdschap, maar ook dat deed je niet. Je stond maar te kijken. Tot plotseling een gejubel op ging onder de mensen en ja toen kon je ook mee doen. Toen duurde het maar even of het Wilhelmus werd aangeheven en door alle mensen uit volle borst gezongen. Sommigen konden zich toen niet meer goed houden. Dat is ook zoiets geweldigs om na 5 jaar verdrukt te zijn, zo dat je zelf thuis haast geen Vaderlandse liederen meer durfde zingen, of eens weer voor het gemeentehuis uit volle borst het Wilhelmus te zingen en te horen zingen.
We mochten toen die eerste avond tot 10 uur buiten blijven terwijl we anders om 8 uur binnen moesten zijn. We hebben toen nog een poosje gelopen en toen we naar huis gingen stond er niet een paaltje die de moffen in de grond geplaatst hadden, om hun de weg te wijzen, meer in de grond. Toen gingen we maar gauw in huis. Hier en daar waren ze nog bezig om vreugde vuren te ontsteken. Maar het was tien uur en nu wilde je gehoorzaam zijn aan het nieuwe gezag. Tegen elf uur zijn we dan naar bed gegaan maar zonder veel te slapen die nacht. We waren veel te opgewonden. De een wist nog dit en de ander dat nog te vertellen en dan was je weer een poosje stil maar de slaap wilde niet komen. Mijn zus An en ik sliepen bij elkaar en telkens zeiden we tegen elkaar: We zijn vrij.
Maar eindelijk dutten we dan toch zo’n beetje in, om plotseling weer wakker te schrikken. We hoorden mensen op de straat en ze kwamen naar ons huis. De schrik zat er nog zo in, dat je dan nog gelijk dacht aan de landwachten. Maar het bleken vader en Ger te zijn die thuis kwamen van de dienst. Ze hadden die nacht de eerste N.S.B.er opgehaald en die werd in de bajes gezet. Dat was nog wel even een gevaarlijk werkje want de N.S.B.ers hadden wapens en de ondergrondse had niet een wapen. Toen hebben ze zich alle maal met stokken enz moeten wapenen en zo hebben ze dan de eerste landwacht opgehaald. De volgende morgen waren we allemaal weer vroeg op. Want wie kon nou nog langer in bed liggen? We waren immers vrij. Dat was iets wat je telkens door het hoofd speelde: Vrij. Vrij!
Bron: Klaas Beumee
