Laatste stoomtram in Pekela alweer 75 jaar geleden

Geplaatst: maandag 11 augustus 2014 om 15:35 | Views: 19750

PEKELA - Gisteren, 10 augustus, was het precies 75 jaar geleden dat de stoomtram Oldambt-Pekela zijn laatste rit heeft gemaakt. Van 8 juli 1885 tot 10 augustus 1939 deze tram van Winschoten via Oude en Nieuwe Pekela naar Stadskanaal. Wijlen amateur-historicus Dick Kuil schreef hierover het volgende.

Dick Kuil: 21 september 1948 (Oude Pekela) - 22 december 2011 (Ten Boer)

10 augustus 1939
De stoomtram Oldambt-Pekela heeft vandaag zijn laatste rit gemaakt vanaf Winschoten naar Stadskanaal. Voor ongeveer 55 jaar kwam de stoomtram in de gemeente Oude Pekela en ook Nieuwe Pekela werd uit zijn isolement verlost. Met veel gejuich werd de tram toen ingehaald en inderdaad bleek de tram in een behoefte te voorzien. ‘Sic transit gloria mundi’, zo is het ook met onze stoomtram. Het passagiersvervoer op de lijnen stond reeds lang stil. Aanvankelijk werd nog geprobeerd om met een motortram te rijden, maar dit ronkend, hortend en stotend vehikel werd reeds zeer spoedig een mislukking. Toen kwamen de autobussen en deze hebben de personentram heel spoedig doen vergeten. De goederendienst werd echter voortgezet. En zo kon men nog iedere dag het goederentrammetje door de Pekela's zien rijden, vanaf Stadskanaal naar Winschoten. Sinds Stadskanaal niet meer in het spoorverkeer is opgenomen, werden de belangen die Oldambt-Pekela hier had, in de vorm van goederenvervoer, steeds minder. Zowel de laatste conducteur, de heer H. Pater, als de laatste machinist, de heer Van Wijk, hebben inmiddels een andere baan gevonden. Beiden zijn op een vrachtwagen geplaatst.

13 september 1939
In Oude Pekela, bij de grens met Nieuwe Pekela, wordt een begin gemaakt met het opruimen van de tramrails, zodat spoedig door de gehele plaats de gevaarlijke rails verdwenen zullen zijn.

23 november 1939
De tramrails te Oude Pekela zijn thans uit de gehele plaats verwijderd.

WIKIPEDIA Stoomtramweg-Maatschappij Oldambt - Pekela

De N.V. Stoomtramweg Maatschappij "Oldambt – Pekela" (S.O.P.) te Finsterwolde is een voormalig stoomtrambedrijf, dat van 1884 (eigenlijk al vanaf 1882) tot 1941 openbaar vervoer per tram en autobus verzorgde in het Oldambt en de Veenkoloniën in het oostelijk deel van de Nederlandse provincie Groningen.

Geschiedenis
Nadat eerder al pogingen waren gedaan om een paardentramlijn Winschoten – Stadskanaal aan te leggen, werd op 19 januari 1882 de Stoomtramweg-Maatschappij "Oldambt" opgericht, die op 16 september van datzelfde jaar begon te rijden op de route Winschoten – Beerta – Finsterwolde – Oostwold – Midwolda – Scheemda – Station Eexta. De spoorwijdte was 1067 mm (kaapspoor). Door allerlei problemen, onder meer verzakking van het spoor, verliepen de eerste exploitatiejaren moeizaam en kon er gedurende langere perioden niet worden gereden. Uiteindelijk leidde dit tot de liquidatie van de maatschappij "Oldambt" en de oprichting op 5 december 1884 van de Stoomtramweg Maatschappij "Oldambt – Pekela", met een steviger financiële basis.

Het lijngedeelte Finsterwolde – Station Scheemda-Eexta werd opgeheven en de rails werden gebruikt voor de aanleg van de lijn Winschoten – Oude Pekela – Nieuwe Pekela – Stadskanaal, die op 8 juli 1885 werd geopend. Een plan om de lijn Winschoten – Finsterwolde te verlengen via Woldendorp naar Delfzijl is niet uitgevoerd. Pas in 1919 opende Oostelijk Groningen (O.G.), via een enigszins andere route, een lijn Winschoten – Delfzijl. Toen de spoorlijn Stadskanaal - Zuidbroek van de NOLS gereedgekomen was, werd de lijn in Stadskanaal verlengd met een brug over het gelijknamige kanaal naar de halte Stadskanaal Pekelderweg. De Stoomtram Oldambt - Pekela legde hier een emplacement aan. Personenvervoer vanaf dit station vond plaats vanaf 1910, het bestel- en stukgoederenvervoer startte hier een jaar later.[1]

De Stoomtram Oldambt – Pekela stond - zeker vergeleken met het ambtelijker O.G. - bekend als een vindingrijk bedrijf dat met weinig geld creatieve oplossingen bedacht. Zo werden in eigen beheer de bestaande tramrijtuigen verbouwd en zelfs nieuwe gebouwd. Een bijzondere prestatie was ook de vervaardiging van een tramstel met dieselelektrische aandrijving in 1932.

S.O.P. had naast het personenvervoer ook veel goederenvervoer te verzorgen, onder meer van stro voor de kartonfabrieken in de Veenkoloniën. Vooral in de Pekela's waren er veel fabrieksaansluitingen.

Busexploitatie en eind
In de jaren twintig was men al begonnen met de exploitatie van autobusdiensten, eerst alleen op nieuwe trajecten, vanaf 1930 ook ter vervanging van de tram op de lijn Winschoten – Finsterwolde. In 1935 reed ook de lijn naar Stadskanaal voor het laatst. Het busbedrijf van Oldambt – Pekela (inmiddels O.P. genaamd) bleef nog voortbestaan en nam in 1938-1939, samen met de Roland, de lijnen over van de firma J. Prenger, de Auto Dienst Noord Ooster (A.D.N.O) te Nieuwolda, waardoor alsnog Delfzijl werd bereikt.

Het einde van O.P. kwam in 1941, toen dit vervoerbedrijf werd ingelijfd door de GADO, een dochteronderneming van de ATO, die zelf weer een dochter was van de NS.

Literatuur
J.S. Giezen: De geschiedenis van de N.V. Stoomtramwegmaatschappij "Oldambt-Pekela". Actief, Scheemda, 1982.